تابش های صوفیانه در طالب المطلوب مبارک وخانی

مبارک وخانی (۱۸۲۴-۱۹۰۲)، عارف، شاعر و هنرمند توانا و از بنیان گذاران کلام اسماعیلی در عرصۀ فرهنگ ملت تاجیک است. نکتۀ مرکزی افکار فلسفی او در کلیات، حاجات و مناجات، قطره البحر، طالب و مطلوب، و دیگر آثار وی آشکارا بیان شده است. ازلحاظ شکل و قالب شعر، کتاب طالب و مطلوب و سایر کتاب های مبارک وخانی به جز دیوان اشعار او، همه به سبک مثنوی سروده شده اند. آثار وخانی، خصوصاً طالب و مطلوب، از لحاظ سبک و مفاهیم به الهی نامۀ خواجه عبدالله انصاری شباهت دارد که در این مقاله به نمونه هایی از آن پرداخته شده است. از ویژگی های مهم کتاب طالب و مطلوب استفاده از لهجۀ وخانی (لهجۀ بخش کوچکی از بدخشان تاجیکستان و افغانستان) است که این طرز استفاده از لهجه در آثار صوفیان پیش از او چون باباطاهر عریان نیز مشاهده می شود. از تحلیل آثار مبارک وخانی خصوصاً طالب و مطلوب می توان به این نتیجه رسید که وی اصطلاحات صوفیه را  فراوان استفاده کرده و هفت شهر عشق را اگر هم نپیموده باشد، به آن ها آشنایی کامل داشته است.